Grabowski Franciszek h. Pobóg (1750–1836), prawnik, senator wojewoda Król. Pol. Syn Zygmunta, podsędka ciechanowskiego, i Barbary z Młodzianowskich. W r. 1787 został miecznikiem przasnyskim, w r. 1790 podstarościm krasnostawskim. Podkomorzym krasnostawskim obrany w r. 1793, otrzymał nominację królewską na podkomorstwo w marcu 1794 r. Zawód prawniczy rozpoczął G. od palestry lubelskiej. Był mecenasem, a następnie deputatem na Trybunał Koronny. Znawca prawa polskiego był sumiennym i uczciwym prawnikiem i dobrym mówcą.
W r. 1809 z chwilą powołania Rządu Centralnego z siedzibą w Lublinie, G. wszedł do niego jako radca Wydziału Sprawiedliwości. Po przyłączeniu Galicji Zachodniej do Księstwa Rada Stanu powiększona została o 3 radców, przedstawicieli nowo wcielonych ziem. G. wysunięty został na to stanowisko przez niedawnego zwierzchnika, byłego prezesa Rządu Centralnego, S. Zamoyskiego, z którym łączyły go bliższe stosunki. Dekretem z 27 I 1810 r. mianowany radcą stanu, we wrześniu t. r. wszedł do Sekcji Sprawiedliwości Rady Stanu. G. wnosił do służby publicznej poza głębokim doświadczeniem prawniczym bezkrytyczne przywiązanie do praw i tradycji polskich, zabarwione pewnym partykularyzmem małopolskim. Zwłaszcza tkwiło w nim głęboko zakorzenione przeświadczenie, że wszelkie przywileje stanowe są słuszne, że w obronie ich należy występować i walczyć. W opozycji, jaka w powiększonym Księstwie Warsz. wzmogła się jeszcze przeciw Kodeksowi Napoleona, G. wysunął się na jedno z przodujących miejsc. Reprezentował nieprzejednane stanowisko zamożnego ziemiaństwa małopolskiego, które obawiało się wszelkiego nowatorstwa, zwłaszcza w kwestii włościańskiej. Po śmierci S. Małachowskiego G. należał do najpoważniejszych przeciwników ministra sprawiedliwości Łubieńskiego, zaznaczając wielokrotnie swoje odmienne stanowisko na posiedzeniach Rady Stanu.
Z chwilą upadku Księstwa Warsz. i zagrożenia Kodeksu Napoleona G. znalazł się wśród tych, którzy domagali się natychmiastowego zniesienia ustawodawstwa francuskiego i wykazywali gorliwie jego braki, zwłaszcza w dziedzinie prawa małżeńskiego i spadkowego. W r. 1814 G. powołany do sekcji sądowej Komitetu Cywilnego Reformy stał się w niej razem z J. K. Szaniawskim wyrazicielem poglądów reakcyjnych, głosząc konieczność zniesienia Kodeksu Napoleona i postępowania sądowego francuskiego i zastąpienia ich do chwili opracowania nowego kodeksu przez statut litewski i dawną procedurę polską.
W czerwcu 1815 r. jednocześnie z ogłoszeniem „Zasad” przyszłej konstytucji Królestwa wszedł do Komitetu Konstytucyjnego (pod przewodnictwem T. Ostrowskiego) jako jeden z jego 5-ciu członków, świeżo mianowany senatorem kasztelanem Królestwa (20 V 1815 r.). Jednocześnie jako członek departamentu najwyższej sądowej instancji zajął się G. organizacją nowego sądu najwyższego. We wrześniu 1815 r. powołany został na przewodniczącego komisji magistratur sądowych i w tym charakterze wziął udział w opracowaniu obszernego projektu statutu organicznego sądownictwa. Duża aktywność, jaką wykazywał G. w okresie przejściowym l. 1813–5, nie osłabła w epoce Król. Kongres. Od października 1817 r. do sierpnia 1818 r. był członkiem deputacji proceduralnej, wyłonionej przez Komisję Prawodawczą. W październiku 1820 r. wszedł do deputacji mającej przygotować kodeksy narodowe, a po ustąpieniu J. Wybickiego został jej przewodniczącym. W deputacji tej, która rozwiązana została dopiero po wybuchu powstania listopadowego, G. występował jako zwolennik prawa narodowego. Jego konserwatywne projekty godziły niejednokrotnie w zasady głoszone przez konstytucję Królestwa i spotykały się ze zdecydowanym sprzeciwem kolegów. Śladem działalności deputacji jest szereg projektów do kodeksu cywilnego, ogłoszonych drukiem pod nazwiskiem G-ego. W r. 1825 G. mianowany został senatorem wojewodą (13 VI). W lutym 1826 r. powołano go do komitetu śledczego, ustanowionego przez w. ks. Konstantego w sprawie Seweryna Krzyżanowskiego, Wojciecha Grzymały i in.
G. jako ultrakatolik, klerykał, a jednocześnie przedstawiciel polityki ugodowej i lojalnej w stosunku do Rosji, znajdował się w trudnym położeniu, ilekroć zarysowywał się konflikt między interesami Kościoła i rządu. Tak np. na sejmie r. 1818 w mowie wypowiedzianej w senacie solidaryzował się ze stanowiskiem opozycyjnym episkopatu, aby zaraz potem przy głosowaniu opowiedzieć się za projektem rządowym. Śmielej już wystąpił na sejmie w r. 1825, popierając opozycję klerykalną i zwalczając projekt rządowy. Wybuch powstania listopadowego zaskoczył 80-letniego wojewodę, którego nic nie łączyło z ruchem rewolucyjnym. G. wziął wprawdzie udział w pierwszym posiedzeniu senatu rewolucyjnego 18 XII 1830 r. i wraz z innymi uznał powstanie za narodowe, ale już nazajutrz wycofał się z sali obrad i nie głosował za oddaniem dyktatury Chłopickiemu. Akt detronizacji Mikołaja, uchwalony 25 I, podpisał dopiero 30 IV 1831 r. Od obrad stronił, listownie usprawiedliwiając nieobecność swoją i syna Tomasza. Zmarł 10 III 1836 r. w dobrach swoich Osmolicach w Lubelskiem. Odznaczony był Orderem Orła Białego i Św. Stanisława. Żonaty z Teklą ze Stamirowskich, miał dwie córki i synów: Tomasza i Kazimierza.
Estreicher; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; Uruski; – Bojasiński J., Rządy tymczasowe w Król. Pol., W. 1902 s. 31, 61, 130; Grynwaser H., Kodeks Napoleona, Wr. 1951; Konic H., Dzieje prawa małżeńskiego, Kr. 1903 s. 159, 162, 175–96; Manteufflowa M., J. K. Szaniawski, W. 1936; Mencel T., Feliks Łubieński, W. 1952; Przelaskowski R., Sejm warszawski, W. 1929; Rostworowski M., Rada ministrów, Kr. 1911 s. 43, 50; – Arch. Wybickiego, II; Diariusz Sejmu Król. Pol. 1818 r., W. 1818 I 94, 108; Diariusz Sejmu 1830–1 r., Wyd. M. Rostworowski, W. 1909–11; Diariusz Senatu 1830–1, Wyd. S. Pomarański, Kr. 1930, Arch. Kom. Hist., XIV; Korespondencja Lubeckiego, Wyd. S. Smolka, W. 1909 II–III; Koźmian K., Pamiętniki, P. 1858 II 294–8; Łubieński F., Pamiętniki, W. 1874 s. 217–24; Żywot T. Ostrowskiego, Paryż 1836 II 505–6; – „Kur. Warsz.” 1836 nr 80; „Gaz. Lwow.” 1836 nr 40; – B. Narod.: rkp. BOZ, 1814 II 587–8, 603–4, 633–4; – Wyciągi z protokołów Rady Stanu Ks. Warsz. oraz korespondencji F. Łubieńskiego i S. Potockiego z Brezą w odpisach u T. Mencla.
Maria Manteufflowa